«Η Τέχνη είναι μια από τις λιγότερο εγωιστικές ανθρώπινες απόπειρες. Το νόημα της Τέχνης είναι η προσευχή. Είναι η προσευχή μου. Και αν είναι η προσευχή μου να γίνει και προσευχή άλλων, τότε η Τέχνη μου θα έρθει πολύ κοντά στους άλλους.»
Ολοφάνερα φτιαγμένο από κάποιον που γνωρίζει πολύ καλά το έργο του Αντρέι Ταρκόφσκι, το ντοκιμαντέρ που υπογράφει ο γιος του είναι ταυτόχρονα φτιαγμένο και από κάποιον που αγαπά το έργο του Αντρέι Ταρκόφσκι και κάποιον που συγκινητικά, με με ατόφιο πάθος αλλά και αυτοσυγκράτηση (ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τα δύο της ρώσικης ψυχής), προσπαθεί να το διατηρήσει αλώβητο ως μια βαθιά πνευματική κατάθεση, να του δώσει σάρκα και οστά ως μια πολύτιμη κινηματογραφική παρακαταθήκη, να το συστήσει σε μια νεότερη γενιά και να το κρατήσει εμβληματικό, διαχρονικό και επίκαιρο.
Υπάρχει άραγε ανάγκη, θα αναρωτηθεί κανείς, να «θυμίσεις» το έργο και τη φιλοσοφία ζωής ενός σκηνοθέτη από τους πλέον επιδραστικούς στην ιστορία του σινεμά, που μελετήθηκε και μελετάται ακόμη ως η επιτομή του ποιητικού σινεμά, μνημονεύεται ως έμπνευση ακόμη και από τους πιο «μοντέρνους» και δεν δείχνει σημάδια πτώσης δημοτικότητας στο εγγύς μέλλον;
Η απάντηση του Αντρέι Ταρκόφσκι του νεότερου είναι πως «ναι». Σε μια εποχή που το σινεμά χάνει τις διαστάσεις που κάποτε το έκαναν κάτι bigger than life, όπου η έννοια της «ποιητικής» στον κινηματογράφο ισοδυναμεί με επιτηδευμένα, αν όχι δήθεν avant-garde εγχειρήματα και οι αργοί ρυθμοί και το υπαρξιακό βάσανο μοιάζουν να ξεπερνιούνται από μια άλλη σαφώς ταχύτερη αίσθηση για το ρυθμό στην αφήγηση, οι οκτώ ταινίες του Αντρέι Ταρκόφσκι μοιάζουν με ανεξίτηλα σημάδια μιας λογικής για την Τέχνη και τον άνθρωπο που ίσως τελικά λέει σήμερα πολλά περισσότερα κι από την εποχή που αποθεώθηκε.
Χωρισμένο σε μικρά κεφάλαια που καλύπτουν χρονολογικά τη ζωή και το έργο του Αντρέι Ταρκόφσκι, το «Αντρέι Ταρκόφσκι. Σινεμά σαν Προσευχή» έχει για αφηγητή τον ίδιο τον σκηνοθέτη, σε μια σειρά από σπάνια ηχητικά ντοκουμέντα, που ο γιος του ντύνει με σπάνιο φωτογραφικό υλικό και με ένα δημιουργικό μοντάζ που μπλέκει υλικό από τη ζωή του Αντρέι Ταρκόφσκι ή γυρίσματα σε μέρη που έζησε με τις ταινίες του σε ένα αδιαίρετο χάρτη του σύμπαντος του. Η διάσημη θεωρία του για το «σμίλεμα του χρόνου», η πίστη του στο Δημιουργό, η κοσμοθεωρία του γύρω από την αποστολή του σινεμά και της Τέχνης γενικότερα, η δική του ανάγνωση πάνω στη μνήμη, τα παιδικά τραύματα, τη λογοτεχνία, τον έρωτα, τον Σαίξπηρ, τη φύση και την οικογένεια μοιάζουν εδώ συμπυκνωμένα σε ένα ημερολόγιο γραμμένο για να ορίσει μια ολόκληρη επικράτεια εικόνων και ιδεών.
Στο κέντρο αυτού του ημερολογίου η ευθεία γραμμή που ενώνει τον δημιουργό του ντοκιμαντέρ με τον πρωταγωνιστή του ντοκιμαντέρ και τον πατέρα του πρωταγωνιστή του ντοκιμαντέρ. Τρεις γενιές Ταρκόφσκι μοιάζουν να συνομιλούν, εξερευνώντας ακόμη περισσότερο τη σχέση τους, την παρακαταθήκη του ενός προς τον άλλον, την αγάπη που τους ένωσε ή τους χώρισε καθώς ο ποιητής Αρσένι Ταρκόφσκι δεν χαρίστηκε παρά μόνο περιστασιακά στον σκηνοθέτη Αντρέι Ταρκόφσκι και ο δεύτερος με τη σειρά του «έχρισε» συνειδητά η ασυνείδητα τον - με το ίδιο όνομα - γιο του, Αντρέι Ταρκόφσκι να διαχειριστεί στο διηνεκές το έργο του.
Στο φόντο βρίσκεται η Ρωσία, η σχέση του με μια χώρα που ο ίδιος θεώρησε πατρίδα, αλλά που η ίδια τον έδιωξε μακριά. Βρίσκεται και το πάγωμα του χρόνου που τόσο πολύ τρομάζει σήμερα τον σύγχρονο άνθρωπο αλλά και γνώμη του για τους κριτικούς, τα φεστιβάλ, τους θεατές, το μέλλον αυτού του κόσμου και την Αποκάλυψη.
Αποσπασματικά στοιχεία της βιοφιλμογραφίας του Αντρέι Ταρκόφσκι που καταλαβαίνει καλύτερα κάποιος που έχει παρακολουθήσει τις ταινίες του και ξέρει τι διάγραμμα της φιλοσοφικής του θέσης πάνω στο σινεμά, την Τέχνη και τον άνθρωπο. Στην πραγματικότητα, το «Αντρέι Ταρκόφσκι. Σινεμά σαν Προσευχή» μοιάζει με το ιδανικό επίμετρο που θα έπρεπε να δει και να μελετήσει κάθε νέος σπουδαστής κινηματογράφου ή κάθε νέος παθιασμένος θεατής που ανακαλύπτει με δέος τις ιερές αγελάδες της ιστορίας του σινεμά, αφού πρώτα έχουν παρακολουθήσει και οι δύο τις ταινίες του Αντρέι Ταρκόφσκι μία προς μία με τη σειρά που έγιναν, από τα «Παιδικά Χρόνια του Ιβάν» μέχρι τη «Θυσία».
Εχοντας βιώσει το σύνολο του έργου του, νιώθεις πιο ικανός να επιχειρηματολογήσεις υπέρ της διαχρονικής επίδρασης του όχι μόνο ως σκηνοθέτη, αλλά όπως συνήθιζε να λέει και ο ίδιος για τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, τον Σαίξπηρ, τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ και τον Λέοντα Τολστόι της ειδοποιού διαφοράς ανάμεσα σε έναν απλό ζωγράφο, συγγραφέα, συνθέτη και έναν ποιητή.
