Φεστιβάλ / Βραβεία

Θεσσαλονίκη 2018: Η «Sofia» της Μεριέμ Μπενμπαρέκ δεν είναι το κορίτσι που νομίζεις ότι ξέρεις

στα 10

Με στρωτή αφήγησή που φαντάζει παραπλανητικά απλή, η «Sofia» της Μεριέμ Μπενμπαρέκ αποκαλύπτει κάτι πολύ περισσότερο από την ταξική ανισότητα της μαροκινής κοινωνίας ή τους παραδοσιακούς περιορισμούς της γυναικείας ταυτότητας.

Θεσσαλονίκη 2018: Η «Sofia» της Μεριέμ Μπενμπαρέκ δεν είναι το κορίτσι που νομίζεις ότι ξέρεις

Η Σοφία που συστήνει εξαρχής η Μεριέμ Μπενμπαρέκ, μια εικοσάχρονη νεαρή που ζει με τους γονείς της στην γεμάτη κοινωνικές ανισότητες Καζαμπλάνκα, μοιάζει εγκλωβισμένη στις δομές και τους περιορισμούς μιας πατριαρχικής κοινωνίας που εμφανώς δεν είναι με το μέρος της. Η σκηνοθέτις δεν χάνει χρόνο. Στα πρώτα μόλις λεπτά της ταινίας, η Σοφία της έχει ήδη βρεθεί με ένα παιδί εκτός γάμου στην αγκαλιά, έχει ήδη παραβεί τον νόμο εκτός και αν προσκομίσει στο νοσοκομείο τα χαρτιά της αναγνώρισης του παιδιού από τον πατέρα και είναι ήδη μόνη (εκτός από την καθοριστική παρουσία δίπλα της σαφώς πιο απελευθερωμένης ξαδέρφης της) απέναντι σε ολόκληρη την κοινωνία, χωρίς την υποστήριξη των γονιών της και ακόμα περισσότερο χωρίς την συμπαράσταση του ανθρώπου που αναγνωρίζει η ίδια ως πατέρα του παιδιού.

Ο κόσμος που παρουσιάζει η Μπενμπαρέκ είναι ένας ανάλγητος κόσμος, χωρίς κατανόηση ή και θέση για τον γυναικείο πληθυσμό του, όσο και αν η καλή κοινωνία της Καζαμπλάνκα αρέσκεται να νιώθει βολεμένη στις φαινομενικές κατακτήσεις της. Οι έντονες αντιθέσεις, οι κοινωνικοί περιορισμοί και η ασφυχτικά απαιτητική καθημερινότητα δημιουργούν μια σκοτεινή πραγματικότητα σε πλήρη αντίθεση με τον ηλιόλουστο ουρανό, όπου η ασφάλεια είναι επίπλαστη και ο κίνδυνος άμεσος, κρυμμένος πιθανόν στην επόμενη γωνία. Η Μπενμπαρέκ δε χρειάζεται να πλατειάσει για να γίνει σαφής. Αρκούν μόνο λίγα λεπτά για να αποκαλύψουν την Οδύσσεια που έχει μπροστά της η ηρωίδα της.

Το 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα διεξαχθεί φέτος από την 1η μέχρι και τις 11 Νοεμβρίου. Το Flix θα βρίσκεται εκεί για να σας μεταφέρει τα πάντα, καθώς συμβαίνουν. Διαβάστε εδώ όσα χρειάζεται να ξέρετε για το φετινό Φεστιβάλ.

Sofia 607

Από την άρνηση της ομώνυμης ηρωίδας να δεχτεί ότι είναι έγκυος μέχρι την απόφαση του νοσοκομείου να μην την αποδεχτεί χωρίς χαρτιά πατρότητας και από την άρνηση του υποψήφιου πατέρα να αναγνωρίσει το παιδί μέχρι την επιμονή τελικά της Σοφία να μην τα παρατήσει, η ταινία της Μπενμπαρέκ είναι ένα φιλμ που προσπαθεί συνεχώς να ξεπεράσει τα εμπόδια, μετατρέποντας κάθε άρνηση που συναντά ή βιώνει η ηρωίδα σε κινητήριο δύναμη για να κάνει ένα βήμα μπροστά. Η διαδρομή της δε φανερώνει μόνο τους περιορισμούς των κοινωνικών δομών αλλά και τις πόρτες που κλείνουν γύρω τους μόνες του οι ηρωίδες, αποδεχούμενες έναν ρόλο που κατά στιγμές μπορεί να τους φαντάζει ιδανικά απλός και επιθυμητά μονοδιάστατος.

Δεν είναι τυχαίο που όλη η κοινωνική διαστρωμάτωση διαφαίνεται στην ταινία μέσω των γυναικών (ακόμα και το βρέφος είναι κορίτσι), με τους άντρες να είναι σχεδόν αόρατοι ή στην καλύτερη περίπτωση άμοιροι αποφάσεων. Στην ταινία υπάρχει και το νέο κορίτσι που βλέπει το μέλλον του απότομα να χάνεται, και η νεαρή κοπέλα που φαινομενικά έχει ξεφύγει από το κλοιό αλλά νιώθει ακόμα το βάρος γύρω της, και οι γυναίκες που ακολουθούν πιστά και χωρίς αντίδραση το γράμμα του νόμου αλλά και οι εκπρόσωποι εκείνης της γενιάς που ακόμα πιστεύει πως όλη αυτή η κατάσταση δεν τις αφορά πραγματικά.

Sofia 607

Μόνο που η Μπενμπαρέκ δε θέλει να κάνει τις ηρωίδες της θύματα αλλά να τις εμφανίσει ως προσωπικότητες που μπορούν να λάβουν αποφάσεις, μπορούν να καμπυλώσουν τους αυστηρούς κανόνες προς όφελός τους και το κυριότερο, να αποδειχτούν την κρίσιμη στιγμή απρόβλεπτες και, κατά συνέπεια, επικίνδυνες. Για αυτό και η «Sofia» δεν είναι απλά μια ταινία επιβίωσης κόντρα στις κοινωνικές αντιξοότητες. Η ματιά της ταινίας μπορεί να είναι συγκεντρωμένη και η αφήγηση παραπλανητικά στρωτή, όμως υπάρχει κάτι στον πυρήνα της ταινίας που ανατρέπει τα δεδομένα και μετακινεί το αφηγηματικό επίκεντρο μακριά από την ταξική ανισότητα της μαροκινής κοινωνίας ή τους αυστηρούς παραδοσιακούς ρόλους και το φέρνει πιο κοντά σε ένα είδος θρίλερ που αποκαλύπτει πόσο πραγματικά πολύπλοκη είναι η κοινωνία που επιχειρεί να παρουσιάσει.

Για αυτό και είναι εύκολο να συγχωρέσει κανείς στην Μπενμπαρέκ ορισμένες ευκολίες στην αφήγηση ή την επιλογή της μην αναφερθεί εκτενώς στο παρελθόν της ηρωίδας της. Η Σοφία της είναι περισσότερο ένα αφηγηματικό όχημα και ένα σύμβολο για να αναδειχθούν οι κρυφές πτυχές μιας κοινωνίας γεμάτης δυνάμεις σε συνεχή σύγκρουση, πολλές φορές με απρόβλεπτο αποτέλεσμα. Μερικές από τις επιλογές της ηρωίδας της δεν δικαιολογούνται, ούτε γίνονται απόλυτα κατανοητές, όμως οι προθέσεις της Μπενμπαρέκ είναι σαφείς και αποκαλύπτουν γεμάτες βεβαιότητα την πίστη στο αύριο των ηρωίδων της. Η επιβίωση είναι σίγουρη. Η ταυτότητα του τελικού κόστους είναι που παραμένει ακόμα αβέβαιη.

Το 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα διεξαχθεί φέτος από την 1η μέχρι και τις 11 Νοεμβρίου. Το Flix θα βρίσκεται εκεί για να σας μεταφέρει τα πάντα, καθώς συμβαίνουν. Διαβάστε εδώ όσα χρειάζεται να ξέρετε για το φετινό Φεστιβάλ.