«Ο,τι έχω κάνει - δεν έχει σημασία αν ήταν όλα καλά - αλλά όλα όσα έχω κάνει μέχρι τώρα, μικρά ή μεγάλα, μυθοπλασία ή ντοκιμαντέρ, υπήρξαν πράγματα για τα οποία ήμουν πραγματικά ενθουσιασμένος.»
Ο Τζόναθαν Ντέμι στα γυρίσματα της «Σιωπής των Αμνών»
Για τουλάχιστον τρία χρόνια, από το 1991 μέχρι και το 1994, δεν υπήρξε πιο διάσημος (και μεταξύ μας, και καλύτερος) σκηνοθέτης στον κόσμο από τον Τζόναθαν Ντέμι.
Την τεράστια καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία της «Σιωπής των Αμνών» (των πέντε Οσκαρ - Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Σεναρίου, Α' Ανδρικου και Α' Γυναικείου Ρόλου) ακολούθησε το «Philadelphia» που χάρισε στον Τομ Χανκς (και τον Μπρους Σπρίγνκστιν) ένα δίκαιο Οσκαρ και στο Χόλιγουντ ένα λόγο να θεωρήσει ότι αρχίζει να αποδέχεται το διαφορετικό.
Και κάπως έτσι άρχισε να δικαιώνεται ένας σκηνοθέτης που ξεκίνησε την καριέρα του δίπλα στον Ρότζερ Κόρμαν πριν αρχίσει να απασχολεί δειλά τους κριτικούς και τη βιομηχανία, αρχικά με το χιτσκοκικό «Last Embrace» με τους Ρόι Σάιντερ και Τζάνετ Μαργκολίν το 1979 και στην πραγματικότητα με το «Melvin and Howard» του 1980, μια κωμωδία με πρωταγωνιστή τον Χάουαρντ Χιους (τον υποδυόταν ο Τζέισον Ρόμπαρντς) και μια εξωφρενική ιστορία με μια ψεύτικη διαθήκη και έναν απλό άνθρωπο που θα δει τη ζωή του να αλλλάζει (τον υποδυόταν ο Πολ Λε Ματ, ένας από τους αγαπημένους ηθοποιούς του Τζόναθαν Ντέμι) σε μια ιστορία που θα μπορούσε να συμβεί μόνο στο Χόλιγουντ.
Λίγο πριν η καριέρα του Τζόναθαν Ντέμι απογειωθεί με διάσημες ταινίες των 80s όπως το «Something Wild» με τη Μέλανι Γκρίφιθ το 1986 και το «Married to the Mob» με τη Μισέλ Φάιφερ το 1988, ένα ντοκιμαντέρ, από τα καλύτερα που έχουν γυριστεί πάνω σε μια ζωντανή εμφάνιση και ένα συγκρότημα, θα σηματοδοτούσε το πόσο διαφορετικό μπορούσε να γίνει ο Ντέμι όταν καταπιανόταν με τα πράγματα που πραγματικά αγαπούσε.
Ο τίτλος του ντοκιμαντέρ ήταν «Stop Making Sense» και στην πραγματικότητα ήταν η κινηματογράφηση τριών εμφανίσεων των Talking Heads στο Hollywood's Pantages Theater το Δεκέμβριο του 1983, μέρος της προώθηση του άλμπουμ «Speaking in Tongues». Οι κριτικές για το ντοκιμαντέρ - που ήταν από τα πρώτα στο οποίο χρησιμοποιήθηκε ψηφιακή τεχνολογία για την ηχογράφηση του ήχου - ήταν διθυραμβικές με αποτέλεσμα να θεωρείται ήδη από την εποχή του ένα τέλειο δείγμα του τι σημαίνει «κινηματογραφώ συναυλία» στο σινεμά.
Με τη Μέλανι Γκρίφιθ στα γυρίσματα του «Something Wild» του 1986
Είναι τόσο πλούσια εμπειρία όταν μπαίνει σε ένα θέμα από την οπτική γωνία του ντοκιμαντέρ. Είναι πολύ δύσκολο για τη μυθοπλασία να το συναγωνιστεί αυτό.»
H Μισέλ Φάιφερ στο «Married to the Mob» του 1988
H δεκαετία του 1990 θα έμπαινε ακριβώς όπως γνωρίζουμε όλοι, με τη «Σιωπή των Αμνών» (βασισμένη στο ομώνυμο best-seller του Τζόναθαν Χάρις) να θεωρείται τότε ένα outsider και να καταλήγει στο να είναι η ταινία της χρονιάς και ένα υπόδειγμα ψυχολογικού θρίλερ από τα καλύτερα που γυρίστηκαν ποτέ, ένας πραγματικός θρίαμβος για τον Αντονι Χόπκινς που έμεινε στην ιστορία ως Χάνιμπαλ Λέκτερ και το δεύτερο Οσκαρ που χρειαζόταν η Τζόντι Φόστερ για να ενδυναμώσει μια για πάντα τη θέση της στο Χόλιγουντ.
Η ταινία έγινε μόλις η τρίτη στην ιστορία των Οσκαρ που θα κέρδιζε τα πέντε βασικά βραβεία (Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Σεναρίου, Α' Ανδρικού και Α' Γυναικείου Ρόλου), με προϋπολογισμό μόλις 19 εκατομμύρια δολάρια θα έκανε εισπράξεις που θα ξεπερνούσαν παγκοσμίως τα 270 εκατομμύρια δολάρια και θα γινόταν η αφετηρία για ένα ολόκληρο franchise που συνέχισε με βιβλία, ταινίες και τηλεοπτικές σειρές, συνδέοντας άρρηκτα τον τίτλο της με την "ποπ" καθιέρωση του κανιβαλισμού.
Στα γυρίσματα της «Σιωπής των Αμνών»
Με τον Αντονι Χόπκινς
Μετά το «Philadelphia» που υπήρξε η αφετηρία ενός διαλόγου για το πώς ακριβώς οφείλει το Χόλιγουντ να ασχοληθεί με την LGBTQ κοινότητα και το AIDS, ο Τζόναθαν Ντέμι γύρισε μόλις έξι ταινίες (αναμεσά τους μια αποτυχημένη διασκευή του «Beloved» της Τόνι Μόρισον με τον Οπρα Γουίνφρι και ένα ριμέικ του «The Manchurian Candidate» το 2004), με σημαντικότερή στιγμή του σίγουρα το «Rachel Getting Married» του 2008.
Στην ταινία που γύρισε σχεδόν με την κάμερα στο χέρι και με κινηματογράφηση πολύ μακριά από το κλασικό στιλ των παλιότερων ταινιών του, ο Τζόναθαν Ντέμι πρόσθεσε και την υπέροχη (υποψήφια για Οσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου) Αν Χάθαγουεϊ στη λίστα με τις πρωταγωνίστριες που τον αγάπησαν, ενώ κατάφερε για μια και μοναδική φορά να βρεθεί τόσο κοντά στην απόλυτη και επιτυχημένη μείξη της μυθοπλασίας και του ντοκιμαντερ, κάτι που τον απασχολούσε για χρόνια σε όλο του το έργο.
Με την Οπρα Γουίνφρι στα γυρίσματα του «Beloved»
Σκηνή από το «Rachel Getting Married»
Η τελευταία του ταινία ήταν το 2015 το «Ricki and the Flash», μια μάλλον «κακή» στιγμή στην καριέρα του (και την καριέρα της Μέριλ Στριπ), ένας άτυπος φόρος τιμής στους κατεξοχήν «διαφορετικούς» ήρωες της φιλμογραφίας του που τόσο αγάπησε μπροστά και πίσω από τη κάμερα, δίνοντας τους μια «κινηματογραφική» ευκαιρία με την ανθρωπιά του.
Ο Τζόναθαν Ντέμι πέθανε σε ηλικία 73 ετών από καρκίνο του οισοφάγου και επιπλοκές από την καρδιά του, αναγνωρισμένος ως ένας από τους πιο διάσημους χολιγουντιανούς σκηνοθέτες που κατάφεραν και να παίξουν με τους δικούς τους όρους, αλλά και να υπηρετήσουν ένα σύστημα φτιαγμένο από τα καλύτερα υλικά της βιομηχανίας.
Δείτε εδώ τον Τζόναθαν Ντέμι να παραλαμβάνει το Οσκαρ Σκηνοθεσίας για τη «Σιωπή των Αμνών»:
Δείτε εδώ τη πιο διάσημη σκηνή από το «Philadelphia» του 1994:
Δείτε εδώ ένα making of της «Σιωπής των Αμνών» με τον Τζόναθαν Ντέμι να μιλάει στην κάμερα:
Δείτε εδώ ολόκληρο το «Stop Making Sense» του 1984:
Διαβάστε ακόμη: Η καλύτερη γυναίκα σκηνοθέτης με την οποία έχει δουλέψει η Τζόντι Φόστερ είναι... ο Τζόναθαν Ντέμι
